خصوصیات روان سنجی پرسشنامه‌ی عوامل پیش‌بینی کنندگی پوسیدگی دندان در نوجوانان: برازش نظریه با روش تحلیل عامل

زمینه و هدف: کمبود ابزار قابل اعتماد و معتبر برای عوامل پیش بینی کننده پوسیدگی دندان در نوجوانان بر اساس مطالعه ی زمینه ای و نیز ارائه مدل های مناسب جهت پیشگیری از پوسیدگی دندان در این زمینه مشهود است. پژوهش حاضر با هدف طراحی و روان سنجی پرسشنامه ی عوامل پیش بینی کنندگی پوسیدگی دندان در نوجوانان با روش تحلیل عامل و ارائه مدل ها ی پیشگیری انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی در سال 92-1391 در نوجوانان ساکن تهران انجام گردید. در ابتدا مدل پیشگیری از پوسیدگی دندان و پرسشنامه ی عوامل پیش بینی کنندگی پوسیدگی دندان بر اساس مطالعه ای کیفی با روش گراندد تئوری طراحی شد. سپس 607 دانش آموز در بخش آنالیز فاکتور اکتشافی و 400 دانش آموز 16-12 ساله در بخش آنالیز فاکتور تأییدی با روش نمونه گیری سیستماتیک انتخاب شدند. پایایی ابزار با استفاد از روش های آزمون– باز آزمون و آلفای کرونباخ و روایی آن با استفاده از روش های روایی صوری، محتوا و سازه تعیین شد. آنالیز فاکتور اکتشافی با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و آنالیز فاکتور تأییدی با استفاده از نرم افزار lisrel نسخه 8/8 انجام و مدل های مناسب پیشگیری کننده در این زمینه ارائه گردید. یافته ها: تحلیل عامل اکتشافی پرسشنامه، به استخراج هشت عامل (عوامل رفتاری، هراس، حمایت اجتماعی، باورهای انگیزشی، نقش مدرسه، عناصر یاد دهنده، وضعیت اجتماعی-اقتصادی و ارزش دندان) انجامید. نتایج تحلیل عامل تأییدی نشان داد که مدل 8 عاملی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در نوجوانان برازش مناسب دارد و مدل 4 عاملی آن قوی ترین مدل در این زمینه می باشد و 76 درصد از رفتار های مرتبط به سلامت دهان و دندان را پیش بینی می کند. هم چنین نمره بازآزمایی و همسانی درونی کل پرسشنامه به ترتیب برابر با 74/0و 85/0 بود. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر، پرسشنامه ی 38 گویه ای در رابطه با عوامل پیش بینی کنندگی پوسیدگی دندان، دارای روایی و پایایی مناسب بوده و مدل های ارائه شده می تواند در طراحی برنامه های آموزشی قابل استفاده باشد. هم چنین در فعالیت های پژوهشی آینده و در گروه های متفاوت دانش آموزان می توان این ابزار را به کار برد.